Intensywny rozwój współczesnej gospodarki międzynarodowej sprawia, że wszelkie przedsiębiorstwa oddziałują na środowisko naturalne w coraz większym stopniu. Według najnowszych danych ONZ, na ponad 70% globalnych emisji gazów cieplarnianych bezpośredni lub pośredni wpływ ma biznes. Wskazuje to wyraźnie, że to właśnie przedsiębiorstwa muszą stać się filarem działań proekologicznych. Pierwszym krokiem do dobrej zmiany jest wiedza na temat mierzenia i zarządzania śladem węglowym, aktualnych regulacji środowiskowych, jak również potencjalnego wpływu przedsiębiorstw na środowisko. Poniższy artykuł rozjaśnia owe kwestie – i jest bazą wiedzy w pigułce dla świadomych przedsiębiorców.
Ślad węglowy to pomiar odzwierciedlający sumę emisji gazów cieplarnianych wywoływanych przez dany podmiot, osobę, czy też produkt. Obejmuje on emisje sześciu gazów cieplarnianych, wyszczególnionych w Protokole z Kioto: dwutlenku węgla (CO2), metanu (CH4), podtlenku azotu (N2O), fluorowęglowodorów (HFC), perfluorowęglowodorów (PFC) i sześciofluorku siarki (SF6).
Choć istnieje wiele narzędzi bądź kalkulatorów do pomiarów śladu węglowego, jego prawidłowe mierzenie (w szczególności w kontekście przedsiębiorstw) opiera się na zdefiniowanych międzynarodowych standardach.
Najbardziej renomowanym i najczęściej używanym ze wspomnianych międzynarodowych standardów jest Greenhouse Gas Protocol (GHG Protocol), zwany także Protokołem Gazów Cieplarnianych. Prezentuje on szczegółowe wytyczne obliczenia śladu węglowego firmy, w różnych zakresach - o których więcej powiemy w poniższym akapicie.
Podstawą do mierzenia śladu węglowego jest poprawne zrozumienie zakresów emisji.
Zakres 1 (Scope 1) to bezpośrednie emisje, które wynikają ze spalania paliw kopalnych przez samą firmę bądź powstają podczas procesów technologicznych i produkcyjnych. Do konkretnych czynników emisyjnych Zakresu 1 możemy więc zaliczyć:
- Spalanie paliw podczas firmowych procesów innowacyjno-technologicznych,
- Ulatniające się czynniki chłodnicze,
- Spalanie paliw w instalacjach stacjonarnych,
- Spalanie paliw w samochodach należących do floty organizacji.
Zakres 1 jest tym samym „wewnątrz-firmowy”, przez co jego obliczenie jest względnie proste – potrzeba do niego przede wszystkim zebrania danych dotyczących zużycia paliw i zaistniałych wycieków.
Zakres 2 (Scope 2) dotyczy emisji pośrednich, które powstają w wyniku wytwarzania energii elektrycznej i cieplnej.
Zmierzenie śladu węglowego Zakresu 2 wymaga więc skrupulatnej inwentaryzacji zużycia zakupionej energii - jak również jej źródeł.
Najbardziej złożonym i zaraz najcięższym do zmierzenia zakresem jest Zakres 3 (Scope 3). Uwzględnia on cały łańcuch wartości firmy – od śladu węglowego używanych materiałów, aż do emisji wytwarzanych podczas wykorzystywania produktów i ich utylizacji. Dodatkowo, Zakres 3 uwzględnia także różnorakie pośrednie emisje, związane z szeroko pojętym funkcjonowaniem przedsiębiorstwa.
Można rozróżnić dwa główne typy aktywności zaliczanych do Zakresu 3: Aktywności wyższego szczebla (Upstream) oraz Aktywności niższego szczebla (Downstream). Emisje upstreamowe mają miejsce głównie przy produkcji wykorzystującej produkty bądź materiały o znacznym śladzie węglowym. Emisje downstreamowe wywoływane są przede wszystkim przy produktach generujących ślad węglowy podczas użytkowania - jak w branży motoryzacyjnej; lub podczas procesu utylizacji - przykładowo w branży chemicznej.
Ponadto, do Zakresu 3 wpisuje się następujące czynniki:
- Podróże do pracy, jak również podróże służbowe pracowników,
- Zużycie materiałów podczas pracy (np. zużycie papieru),
- Emisje dostawców i wykorzystywanych firm transportowych,
- Wydobycie lub wytworzenie surowców i produktów,
- Zagospodarowanie odpadów produkcyjnych.
Ze względu na wielopłaszczyznowe podejście do śladu węglowego Zakresu 3, do jego precyzyjnego obliczenia konieczna jest dogłębna analiza procesów biznesowo-operacyjnych, jak również współpraca i zgromadzenie danych od partnerów czy kontrahentów.
Niemniej, Zakres 3 często może wpływać nawet na ¾ całości emisji firm. Dlatego poszerzanie wiedzy na jego temat i umiejętność jego estymacji staje się podstawą budowania konkurencyjności klimatycznej.
Global Reporting Initiative, w skrócie GRI, to międzynarodowa niezależna organizacja normalizacyjna, która pomaga firmom i wszelkim podmiotom w zrozumieniu i komunikowaniu swojego wpływu na kwestie takie jak zmiany klimatu, prawa człowieka, czy korupcja.
GRI różni się od wyżej wspomnianego GHG Protocol tym, że przybliża sektorowe standardy raportowania zrównoważonego rozwoju, mające na celu informowanie wszystkich interesariuszy. Tymczasem, GHG Protocol skupia się na przedstawieniu standardów estymacji emisji gazów cieplarnianych, określając kompleksowe wytyczne obliczeniowe.
ISO 14064 jest częścią ISO 14000 - międzynarodowych norm dotyczących zarządzania środowiskowego, oryginalnie opublikowanych w roku 2006 i zaktualizowanych w 2018.
Część pierwsza (PN-EN ISO 14064-1:2019-04) skupia się na specyfikacji i wytycznych kwantyfikowania oraz raportowania emisji i pochłaniania gazów cieplarnianych na poziomie organizacji.
Część druga natomiast (PN-EN ISO 14064-2:2019-07) dotyczy specyfikacji i wytycznych kwantyfikowania, monitorowania oraz raportowania redukcji emisji i zwiększania pochłaniania gazów cieplarnianych na poziomie nie organizacji, lecz projektu.
Zrównoważony rozwój, zgodnie z definicją sformułowaną w Raporcie Światowej Komisji Środowiska i Rozwoju z 1987 roku, to „rozwój, który zabezpiecza potrzeby współczesnych bez ograniczania realizacji potrzeb przyszłych pokoleń”. Ujmując krótko - to świadome teraźniejsze działania, realizowane w sposób odpowiedzialny przyszłościowo.
Skrót ESG pochodzi z języka angielskiego i oznacza “environmental, social and corporate governance” - środowisko naturalne, odpowiedzialność społeczna i ład korporacyjny. W oparciu o te trzy czynniki przeprowadzane są oceny pozafinansowe przedsiębiorstw. Tym samym, to właśnie te aspekty powinny być brane pod uwagę przez firmy, które chcą wprowadzić do swojej strategii politykę zrównoważonego rozwoju.
Strategia ESG jest obecnie jednym z podstawowych aspektów ocenianych przez interesariuszy firmy. Przemyślane i skrupulatnie realizowane działania wpływające pozytywnie na ESG mogą w dużej mierze przyczynić się do zyskania sympatii klientów, pozyskania zewnętrznych inwestorów, czy ogólnego polepszenia wizerunku firmy.
CSR, czyli Corporate Social Responsibility, najczęściej tłumaczy się jako Społeczną odpowiedzialność biznesu.CSR to strategia zarządzania, która zakłada, że przedsiębiorstwa w swoich działaniach będą uwzględniać i dbać o interesy społeczne, relacje z różnymi interesariuszami (zwłaszcza z pracownikami), jak i o środowisko naturalne.
Bycie społecznie odpowiedzialnym ma na celu ukształtowanie odpowiednich warunków dla zrównoważonego rozwoju społecznego i ekonomicznego. Nawiązuje do tego opublikowana w 2010 roku norma ISO 26000, porządkująca informacje na temat społecznej odpowiedzialności biznesu. Choć ISO 26000 nie ma obowiązującej formy certyfikacji, może służyć jako zestawienie praktycznych wskazówek dla różnorakich przedsiębiorstw.
Wyszczególnia ona 7 głównych obszarów CSR: ład organizacyjny, prawa człowieka, stosunki pracy, środowisko, sprawiedliwe praktyki rynkowe, relacje z konsumentami oraz zaangażowanie społeczne.
Podobieństwa tych dwóch pojęć często prowadzą do mylnego ich zrozumienia, czy nawet stosowania ich zamiennie.
Choć koncepty CSR i ESG rzeczywiście mają wiele zbieżności, istnieje kilka podstawowych różnic. Geneza obu pojęć w dużej mierze się pokrywa - oba polegają na ambicji wprowadzenia praktyk i strategii, dzięki którym firma pozytywne pozytywnie odziałowywałaby na swoje otoczenie.
Niemniej, CSR koncentruje się głównie na tzw. “teorii” i działaniach miękkich. Jest to pojęcie znacznie bardziej ogólne. Niestety, w dobie narastającego problemu greenwashingu, same słowa przedsiębiorców nie są już wystarczające. Aby umożliwić konkretną analizę i ocenę “odpowiedzialnych” działań, powstało ESG.
Możemy zatem potraktować ESG jako swoistą część CSR. CSR ma za zadanie przede wszystkim odpowiednio pokazać swoim interesariuszem, że biznes jest w stanie mieć pozytywny wpływ na otoczenie: pracowników, konsumentów, lokalne społeczności, środowisko, czy też ogół społeczeństwa.
Z drugiej strony ESG nie skupia się tylko na filantropii, ale umożliwia mierzalność i potencjalną kwantyfikację owych odpowiedzialnych działań. Dzięki temu interesariusze są w stanie krytycznie ocenić rzeczywiste oddziaływania przedsiębiorstw.
Na przestrzeni ostatnich lat trend “zielonych strategii” zaczął cieszyć się coraz większą popularnością. Stoi za tym w dużej mierze zwiększona świadomość środowiskowa społeczeństwa i idące z nią w parze oczekiwania. Niemniej, obliczanie śladu węglowego zaczyna stopniowo stawać się nie tyle atutem, co obowiązkiem.
W świetle nowych regulacji Unii Europejskiej, raportowanie informacji klimatycznych już niedługo będzie wymagane - i będzie dotyczyć coraz to szerszego grona przedsiębiorców.
CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive) to instrument regulacyjny i finansowy w sprawie sprawozdawczości dotyczącej zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstw. W 2021 Komisja Europejska przyjęła propozycję tej dyrektywy. Ma ona wejść w życie już w 2024 roku. CSRD dotyczy głównie dużych firm i spółek notowanych na rynkach regulowanych. Niemniej, małe i średnie przedsiębiorstwa często są częścią szerszego łańcucha dostaw, co automatycznie wlicza ich emisje do Zakresu 3 z GHG Protocol. Tym samym, także MŚP mogą wkrótce okazać się zobligowane – bądź poddawane presji ze strony swoich kontrahentów – o udostępnienie danych o zrównoważonym rozwoju, czy też jego mierzalnym wskaźniku - śladzie węglowym.
Grupa zadaniowa ds. ujawniania informacji finansowych związanych z klimatem (ang. TCFD) powstała w 2015 roku, z inicjatywy Rady Stabilności Finansowej (FSB). Jej powołanie miało na celu przede wszystkim poprawę i zwiększenie sprawozdawczości w zakresie informacji finansowych związanych z klimatem.
Oprócz tego, TCFD opracowała ramy i struktury, aby pomóc przedsiębiorstwom publicznym i innym organizacjom skuteczniej ujawniać ryzyko i możliwości związane z klimatem, za pośrednictwem istniejących procesów sprawozdawczych.
Poza CSRD oraz TCFD, Unia Europejska wprowadza różne inne narzędzia mające przyczynić się do dekarbonizacji gospodarki. Główny cel unijny to osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 r. – zostanie gospodarką o poziomie zerowej emisji gazów cieplarnianych netto.
Zielony Ład (ang. Green Deal) to unijny plan, mający pomóc przekształcić UE w nowoczesną, zasobooszczędną i konkurencyjną gospodarkę. Jego główne cele zakładają:
- osiągnięcie zerowego poziomu emisji gazów cieplarnianych netto,
- oddzielenie wzrostu gospodarczego od zużywania zasobów,
- stworzenie równych szans na rozwój i wprowadzanie proklimatycznych zmian dla wszystkich państw i regionów,
- przyczynienie się do usprawnionej odbudowy gospodarki po pandemii COVID-19.
Komisja Europejska potwierdza, że “przyjęła pakiet wniosków ustawodawczych mających dostosować unijną politykę klimatyczną, energetyczną, transportową i podatkową na potrzeby realizacji celu, jakim jest ograniczenie emisji gazów cieplarnianych netto do 2030 r. o co najmniej 55% w porównaniu z poziomem z 1990 r.”.
Taksonomia UE to potocznie używana nazwa nowego aktu prawnego Unii Europejskiej - rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/852 z dnia 18 czerwca 2020 r. w sprawie ustanowienia ram ułatwiających zrównoważone inwestycje. Wprowadzone przepisy mają zwiększyć poziom ochrony środowiska, przekierowując kapitał z inwestycji szkodzących środowisku na bardziej ekologiczne rozwiązania i alternatywy.
Taksonomia wyszczególnia 6 celów środowiskowych i do każdego z nich dołącza szczegółową definicję, jak również rekomendowany sposób mierzalności.
Fit for 55 (“Gotowi na 55”) to zestaw wniosków ustawodawczych mających zmienić i uaktualnić unijne przepisy oraz wprowadzić nowe inicjatywy, dzięki którym polityka UE będzie zgodna z celami klimatycznymi uzgodnionymi przez Radę i Parlament Europejski. Nazwa pakietu nawiązuje do wyżej wspomnianego celu redukcji emisji o co najmniej 55% (w porównaniu do 1990 roku) - którego termin realizacji wyznaczony jej na 2030 rok. Fit for 55 ma pomóc dostosować unijne przepisy i praktyki państw, obywateli i przedsiębiorców do tego celu.
Aby ograniczyć emisje, należy najpierw je zmierzyć - skwantyfikować jako ślad węglowy. Innymi słowy, ślad węglowy jest w dużej mierze powiązany z konsekwencjami wynikającymi z unijnych dyrektyw - zwłaszcza w kontekście przedsiębiorców.
Na przykład, Taksonomia UE wymaga od dużych przedsiębiorstw (już teraz zobligowanych do raportowania informacji niefinansowych), żeby ujawniały także:
- udział procentowy ich obrotu pochodzący z produktów lub usług związanych z działalnością gospodarczą, która kwalifikuje się jako zrównoważona środowiskowo;
- jak również udział procentowy ich nakładów inwestycyjnych oraz wydatków operacyjnych odpowiadający aktywom lub procesom związanym z działalnością gospodarczą, która kwalifikuje się jako zrównoważona środowiskowo.
Choć wiele z inicjatyw Unijnych jest jeszcze dopracowywanych, nie ma wątpliwości, że w dobie zwiększonej świadomości konsumentów i odgórnych aktów prawnych i regulacji, obliczanie śladu węglowego przestaje być tylko trendem i powoli zaczyna stawać się integralną częścią gospodarki. W następnym paragrafie przybliżymy jak przygotować się na tę zmianę.
Platforma Envirly przeprowadzi Ciebie krok-po-kroku przez proces obliczania śladu węglowego - a następnie efektywnego zarządzania nim.
Taki proces składa się z 4 głównych kroków:
1. Wprowadzenie danych i poznanie procesów generujących ślad węglowy
Metoda obliczania śladu węglowego, którą oferuje produkt Envirly, jest dobrana do potrzeb i celów organizacji. Jako, że potrzebne dane będą zależały nie tylko od branży, ale też specyfiki przedsiębiorstwa, Envirly udostępnia wiele form zbierania danych, wraz z instrukcjami umożliwiającymi estymacje, bez potrzeby posiadania specjalistycznej wiedzy.
Estymacje śladu węglowego tworzone są dla Zakresów 1, 2, 3, zgodnie zgodnie z wytycznymi GHG Protocol, jak również zgodnie ze standardem Global Reporting Initiative (GRI).
Dzięki funkcjonalności narzędzia Envirly, raportowanie najważniejszych metryk i analiz jest nie tylko klarowne, ale również wygodne.
2. Skorzystanie ze spersonalizowanych rekomendacji działań ograniczających emisję CO2
Dzięki analityce i jej wizualizacji na dashboardach Envirly, Twoje przedsiębiorstwo będzie mogło analizować emisyjności w czasie rzeczywistym.
Co więcej, będziesz mógł stworzyć cyfrowy klon firmy, który pozwoli zidentyfikować wysokoemisyjne procesy w firmie, tzw. heat pointy.
3. Przeprowadzenie symulacji planów redukcji, ustalanie celów i monitorowanie ich realizacji w czasie
Samo obliczenie śladu węglowego to jednak nie wszystko. Dla świadomych przedsiębiorców, Envirly tworzy spersonalizowane rekomendacje, generowane na podstawie zidentyfikowanych heat pointów i benchmarków branżowych.
Oprócz tego, Envirly daje możliwość ustawienia celów redukcyjnych i śledzenia ich realizacji w czasie, jak również modelowanie i weryfikację planów redukcji CO2 oraz prognozowanie skutków ich implementacji.
4. Pobieranie raportów emisji gazów cieplarnianych
W Envirly możesz kompleksowo zarządzać śladem węglowym Twojej organizacji, na tylko jednej platformie. Dzięki raportom emisji gazów cieplarnianych, będziesz mógł wygodnie sprawdzić wszystkie potrzebne dane.
Temat śladu węglowego jest tematem niezwykle złożonym - i w dużej mierze wciąż odległym dla większości z nas. Mimo zwiększającej się świadomości środowiskowej, pozyskanie odpowiedniej wiedzy odnośnie istotności obliczania śladu węglowego jest kluczowe - jako, że pozwala on zmierzyć rzeczywisty wpływ na środowisko.
Niemniej, zarządzanie śladem węglowym niesie za sobą wiele wyzwań.
Po pierwsze, definiowanie i znalezienie czynników emisyjności samo w sobie stanowi dużą zagwostkę, ze względu na specyfikę różnych przedsiębiorstw i inne źródła ich emisji.
Co więcej, zbieranie danych i informacji potrzebnych do obliczenia a następnie zarządzania śladem węglowym jest wyzwaniem dla firm. O ile Zakres 1 i Zakres 2 są stosunkowo klarowne, na emisje z Zakresu 3 wpływa szereg różnych działań i aspektów. Analiza emisji upstreamowych i downstreamowych prowadzi do potrzeby agregacji niezliczonej ilości danych - chociażby o śladzie węglowym inwestycji, dostawców, pracowników, czy klientów.
Nie ma wątpliwości, że temat śladu węglowego pozostanie z nami na długo i dopiero zaczyna nabierać na znaczeniu na arenie międzynarodowej. Aby przygotować się do nadchodzących zmian i konsekwencji proekologicznych dyrektyw, Envirly stworzyło swoje narzędzie, które ułatwi zarządzanie śladem węglowym nie tylko z korzyściami dla świata, ale także dla Twojego przedsiębiorstwa.
Envirly wspiera organizacje w zarządzaniu śladem węglowym. Platforma umożliwia mierzenie, analizowanie, przeprowadzanie symulacji i ustalanie celów redukcji emisji dwutlenku węgla, zgodnie z międzynarodowym standardem GHG Protocol.
.png)
